Điều kỳ diệu từ những khoảnh khắc hàng ngày với bé yêu
Yêu thương và học hỏi qua những hoạt động thường ngày
Trong cuộc sống tất bật hiện nay, dường như trăn trở lớn nhất của các bậc cha mẹ đó là làm thế nào cân bằng giữa việc chăm sóc bé yêu và chăm sóc bản thân mình, đồng thời vẫn phải hoàn thiện những trách nhiệm và nghĩa vụ khác. Mỗi công việc đều đòi hỏi nhiều thời gian và công sức, khiến cho việc dành những khoảnh khắc yêu thương bên cạnh bé không phải là điều dễ dàng. Tuy nhiên, bạn có biết từ chính những sinh hoạt hàng ngày như cho bé uống sữa, tắm cho bé và mua sắm đồ đạc… hoàn toàn có thể giúp bạn gắn bó và tận hưởng thời gian với bé yêu. Không chỉ vậy, đây còn là những cơ hội tuyệt vời để hỗ trợ sự phát triển của bé, thông qua việc xây dựng cho bé sự tự tin, khả năng tự kiểm soát, tính tò mò, khả năng giao tiếp và kỹ năng sống.
Phần lớn chúng ta thường tập trung phát triển cho bé niềm đam mê khám phá thế giới xung quanh. Trong giới hạn bài viết này, chúng tôi không dự định mở ra cho bạn tất cả những dấu hiệu sẽ xảy ra trong từng giai đoạn phát triển của bé. Thay vào đó, chúng tôi tập trung vào việc giới thiệu những cách thức giúp bạn hỗ trợ bé phát triển thông qua chính những tương tác hàng ngày giữa bạn và bé. Điều này không chỉ giúp bé phát triển hoàn thiện về năng lực trí tuệ, khả năng nhận thức và tình cảm xã hội, mà còn làm cho những khoảnh khắc hàng ngày với bé trở nên thiêng liêng và ý nghĩa hơn.
Tiềm năng là vô tận, và bạn chính là điểm khởi đầu.
Hãy nhớ rằng, những khoảnh khắc yêu thương hàng ngày không chỉ giúp tạo nên mối quan hệ thân thiết giữa bạn và bé, mà còn là cơ hội giúp bé yêu học hỏi và phát triển.
Hãy tận hưởng điều kỳ diệu trong từng khoảnh khắc bên bé yêu.
Nhận biết những dấu hiệu của bé
Bảng dưới đây tóm tắt lại quá trình học hỏi và phát triển của bé theo từng độ tuổi và cách bạn có thể hỗ trợ sự phát triển những kỹ năng mới cho bé trong giai đoạn này. Điều quan trọng cần lưu ý rằng mỗi bé là một cá thể độc lập và bé sẽ trưởng thành theo cách riêng của mình. Thiết lập mối quan hệ thân thiết với bạn là nền tảng vững chắc cho sự phát triển tích cực của bé.
Bất kỳ hành vi nhỏ nhất hoặc những vấn đề liên quan đến sự phát triển của bé đều cần được quan tâm đúng mức. Luôn luôn trao đổi với bác sĩ tâm lý của bé hoặc nhờ đến sự tư vấn từ những chuyên gia đáng tin cậy.
Giai đoạn từ 6 đến 9 tháng tuổi
|
Sự phát triển của bé |
Điều bạn có thể làm để hỗ trợ bé
|
Con có trí thông minh
|
Não bé sẽ phát triển khi khám phá đồ chơi theo nhiều cách phức tạp hơn.
|
Cung cấp cho bé nhiều loại đồ chơi an toàn khác nhau dùng khi bé tắm – vật dùng để đựng, hứng, đồ chơi bằng cao su, sách bằng nhựa dùng để đọc khi tắm, gáo múc nước bằng nhựa. Hãy tham gia vào quá trình khám phá của bé và chỉ cho bé thấy những cách khác nhau để sử dụng vật dụng đó. |
| Con có thể di chuyển và lắc lư |
Bé đang dần phát triển khả năng di chuyển, bò và thậm chí là tự đứng dậy
|
Hãy tạo ra một môi trường an toàn cho bé thám hiểm. Cần đảm bảo rằng bé chỉ được cầm, ôm những vật dụng an toàn và bất cứ vật gì bé dùng để tập tự đứng lên phải thật chắc chắn và cố định đủ để hỗ trợ cho trọng lượng cơ thể bé. Bạn nên nhớ rằng bé thường phát triển các kỹ năng vận động ở những tốc độ khác nhau. Đôi lúc có những bé biết bò sớm lại biết đi chậm (vì sao phải đi trong khi trẻ có thể bò đến đó một cách dễ dàng?). Phát triển là cả một quá trình gợi mở từ từ… chứ không phải là một cuộc đua. |
| Con sử dụng tay một cách thuần thục |
Khả năng sử dụng tay và các ngón tay của bé phát triển theo từng ngày
|
- Trong vòng vài tháng tới, bé sẽ bắt đầu biết cầm nắm vật bằng ngón cái và 4 ngón còn lại trên bàn tay. Cách cầm nắm này rõ ràng là dễ dàng hơn cho bé, nhất là khi bé muốn dùng tay làm gì đó, chẳng hạn như tự mình đút ăn.
- Hãy chơi những trò chơi có tương tác qua lại. Bé thích tự tay đưa đồ cho bạn và bạn đưa ngược cho trở lại cho bé. Trò chơi này có thể kéo dài hàng giờ liền, và đây là cách hay để các bé học cách cho đi và nhận về!
- Và bây giờ khi bé đã có thể nhặt được rất nhiều thứ, hãy đảm bảo rằng những vật có thể khiến bé ngạt thở nằm ngoài tầm với của bé - những thứ mà có thể vừa vặn lọt vào miệng bé.
|
Con thấy ba/mẹ rồi!
|
Bé bắt đầu nhận biết rằng người và các vật tồn tại ngay cả khi bé không nhìn thấy chúng.
|
Chơi trò ú òa. Dù bạn chỉ giấu mặt trong một lúc (và dù vị trí giấu rất rõ ràng), trò chơi này giúp thực tập cho việc chia tay. Hãy chơi những trò chơi tìm kiếm, chẳng hạn như tìm những món đồ chơi bị mất (được giấu dưới thảm, gầm bàn, v.v.) hoặc giả vờ đánh rơi một vật nào đó để xem bé sẽ cố gắng đặt nó lại vị trí cũ như thế nào. |
| Ai vậy, con có thể biết là ai không? |
Bé bắt đầu cảm thấy không an toàn hoặc sợ hãi đối với người lạ, hay thậm chí là đối với những thành viên trong gia đình nếu bé không thấy họ thường xuyên. Điển hình nhất là bé ở độ tuổi 6-9 tháng sẽ trở nên im lặng hoặc thậm chí là buồn bã khi gặp một người lạ. |
- Hãy giới thiệu với bé về “người lạ” đó khi bé đang ở một nơi an toàn nhất: trong vòng tay bạn. Bạn nên yêu cầu người lạ chạm vào bé từ từ và đưa cho người lạ một trong những món đồ chơi hoặc quyển sách yêu thích của bé để giúp gắn kết họ và bé.
- Hãy chuẩn bị tâm lý cho gia đình, họ hàng và bạn bè của bạn về tính cẩn trọng với người lạ của con và đảm bảo rằng họ hiểu được hành vi này không phải dành riêng cho bất cứ cá nhân nào.
|
| Mẹ ơi nghe này! |
Bé bắt đầu sử dụng âm thanh và các động tác để thể hiện những mong muốn và nhu cầu của mình. |
Hãy trở thành người phiên dịch cho bé. Nếu bé chỉ vào chai nước, bạn nên hỏi: “Con muốn uống nước ép không?” Bạn hãy hỗ trợ cho việc giao tiếp và các kỹ năng vận động của bé bằng cách mô tả những gì bé đang làm. Khi con ném một món đồ chơi xuống đất, bạn có thể nói: “Được rồi, vậy là con không thích xe hơi. Nhưng con nhìn con gấu bông kia xem, con có muốn ôm nó không?”. Sau đó đưa con gấu bông đến gần tầm với của bé và động viên, cổ vũ bé đến ôm con gấu ấy. |
| Con là người hay bắt chước |
Bé là một người bắt chước rất giỏi. Bắt chước không chỉ là một cách học rất hay mà còn còn mang lại nhiều niềm vui. |
Hãy chơi trò bắt chước cùng bé. Bạn đưa ra một âm thanh nào đó và cho bé thời gian để tập mô phỏng theo âm thanh ấy. Hãy bấm nút chiếc hộp âm nhạc để chú hề nhảy ra rồi chờ đợi bé bắt chước theo hành động bấm nút đó. Điều này giúp bé khám phá được đâu là nguyên nhân và kết quả, từ đó bé có thể chủ động tự làm khi muốn. |
| Những bộ não tò mò và thích khám phá |
Bé sẽ rất tò mò và muốn dành hầu hết thời gian đi quanh quẩn của mình để khám phá mọi thứ. |
Hãy đi theo bé để xem thứ gì làm bé hứng thú, đồng thời cổ vũ cho tinh thần khám phá của bé. Hãy nghĩ về cách mà bé khám phá mọi thứ. Chẳng hạn như: con có xem sách từ đầu đến cuối, từ trang này đến trang kia hay không? Con có lật ngược nó lại, giở các trang sách rất nhanh hay cứ xem đi xem lại một trang? Không có gi gọi là đúng hoặc sai. Một số bé sẽ cảm thấy các quyển sách này rất “ngon miệng” và muốn gặm một chút. Cũng được thôi, miễn là bé được an toàn. |
|
Giai đoạn từ 9 đến 12 tháng tuổi
|
Sự phát triển của bé |
Điều bạn có thể làm để hỗ trợ bé
|
Mẹ nhìn này! Con tìm thấy rồi!
|
Vào khoảng 9 tháng tuổi, bé sẽ bắt đầu phát triển một nhận thức mới, rằng mọi sự việc sẽ tiếp tục tồn tại ngay cả khi bé không nhìn thấy chúng. Điều này được gọi là “sự tồn tại của đối tượng” (object permanance)
|
- Chơi trò chơi trốn tìm sẽ giúp bé phát triển tối đa nhận thức về “sự tồn tại của đối tượng”. Sau khi cho bé xem quả bóng, bạn hãy giấu nó đằng sau ghế và khuyến khích bé đi tìm.
- Nói chuyện với bé khi bạn rời khỏi tầm mắt bé, bé sẽ biết rằng bạn đang ở gần đó. Điều này sẽ làm giảm sự lo lắng của bé, và có thể giúp bé chơi một mình trong vài phút.
- Hãy kiên nhẫn. Bé thường trở nên rất bướng bỉnh trong giai đoạn phát triển nhận thức về đồ vật. Bé sẽ nhớ về món đồ chơi bé đã chơi ngày hôm qua, và bé muốn chính xác món đồ chơi đó ngay lập tức!
|
Chào tạm biệt thật khó khăn
|
Việc rời khỏi mẹ sẽ trở nên khó khăn hơn với bé. Khi sự độc lập về thể chất của bé phát triển, đồng thời bé sẽ phát triển cảm xúc và trở nên phụ thuộc vào bạn nhiều hơn.
|
Khi chào tạm biệt bé, hãy sử dụng ngôn ngữ tích cực, với lời nói và ngôn ngữ cơ thể của bạn. Các bé sẽ đón nhận những tín hiệu này từ bạn. Vì vậy, với một nụ cười, nói với bé rằng bạn sẽ rất nhớ bé, những bé sẽ chơi với cô Marie rất vui vẻ. Và khi bạn trở lại, bạn sẽ cùng bé đọc quyển sách bé yêu thích như thường lệ. Hãy cho bé một tấm hình của bạn. Ghi âm một đĩa CD giọng hát của bạn hoặc giọng đọc một quyển sách mà bé thích nghe. |
Xem con di chuyển này!
|
Bé sẽ bắt đầu tự lập hơn khi bé sử dụng cơ thể mình để di chuyển xa hơn khỏi bạn, như trườn, bò, hoặc những bước đi đầu tiên.
|
- Cho bé một môi trường an toàn. Bé cần biết rằng bạn vẫn sẽ ở đó vào thời điểm bé quyết định rằng đã đi đủ xa. Cảm giác an toàn sẽ khuyến khích bé tiếp tục khám phá thế giới xung quanh.
- Tránh sử dụng xe tập đi. Chúng có thể rất nguy hiểm và gây trở ngại cho sự phát triển cơ bắp và các khớp xương của bé.
- Nhận biết nhu cầu thực hành những kỹ năng mới của bé. Nếu bé không chịu nằm yên để thay tã, bạn có thể nói: “Con không muốn nằm xuống bây giờ mà con muốn tự đứng một mình, đúng không? Được thôi, ta sẽ cùng làm điều này với nhau. Con hãy giữ cái tã trong khi mẹ dán tã lại cho con nhé.”
|
Con hiểu rồi!
|
Bé hiểu được nhiều điều hơn những gì bé nói ra được, và ngay cả khi làm theo những yêu cầu đơn giản của bạn như “Đi lấy quả bóng của con đi nào!”
|
Hãy diễn tả những hành động của bé bằng lời và nói cho bé biết. “Con đang bế một chú gấu. Nó có đang khát nước không?” và cầm lấy một cái ly. Sử dụng những ngôn ngữ hình thể để diễn tả cho bé hiểu được. Hãy chỉ vào đôi giày của bé và hỏi bé rằng “Giày của con đâu rồi?”… |
| Con có điều muốn nói |
Bé sử dụng những cử chỉ và nguyên âm để giao tiếp. Bé có thể chỉ vào ly nước ép và nói “juju” để chỉ cho bạn điều bé muốn. Bé có thể đẩy hộp bánh quy rơi xuống ghế và nói “nuhnuh”… |
Giúp bé diễn tả những điều bé muốn. Đưa cho bé hai món đồ chơi và hỏi bé “Con muốn cái nào?” Khuyến khích bé phản hồi bằng cách chỉ tay vào hoặc với lấy món đồ chơi. Nếu bé nhìn vào hoặc nói chuyện với một món đồ chơi nhiều hơn những thứ khác, hãy nói rằng “Con thích cái này!” Chơi trò lăn một quả bóng đến cho bé và khuyến khích bé lăn bóng lại cho bạn. Những trò chơi này giúp bé phát triển cảm xúc xã hội và dẫn đến giao tiếp hai chiều. |
| Con muốn những gì con thích |
Bé sẽ trở nên kén chọn hơn trong ăn uống (và mọi thứ khác!) đồng thời cũng muốn tự mình xúc ăn. |
Hãy cho bé lựa chọn, vì món bé yêu thích ngày hôm qua có thể hôm nay bé sẽ không thích nữa. Hãy kiên nhẫn và thử nghiệm những món ăn khác nhau để tìm ra món mà bé thích. Cho phép và khuyến khích bé tự xúc ăn. Bé có thể tập sử dụng muỗng và uống nước từ bình có ống hút. Bé sẽ rất tự hào trong việc tự xúc ăn khi bạn cho bé cơ hội. Dĩ nhiên bé sẽ cần sự trợ giúp. |
| “Không” |
Bé khám phá được từ “Không” và sử dụng nó một cách tự do. |
Hãy học cách phân biệt và nhận biết điều bé muốn khi bé nói “Không”. Đó có thể là cách bé tuyên bố sự tự lập của mình. Nếu bé vùng vằng, la lối và lắc đầu, “Không” khi bạn bế bé lên xe hơi, đó có thể là cách bé diễn tả “Con tự mình làm chủ được”. Bé có thể chia sẻ những gì bé thích và không thích: “Con không thích ăn đậu, con thích nhiều cà rốt hơn…” Hoặc bé có thể đang nói với bạn “Con quá mệt để phản đối rồi” khi bé nói “Không” vào lúc bạn bế bé đặt vào nôi. |
| Giữ con được an toàn |
Bé rất thích thú trong việc khám phá, nhưng bé cũng cần người lớn để giúp bé an toàn. |
- Tạo ra một môi trường an toàn cho bé ở nhà. Bạn cần cúi người xuống sát sàn nhà để quan sát ngôi nhà từ góc nhìn của bé, và đảm bảo rằng không có mối nguy hiểm nào trong tầm tay của bé. Gắn thêm song cửa dành cho trẻ em, nắp đậy ổ điện và những thiết bị an toàn khác nếu cần thiết.
- Tạo ra một ngôi nhà giúp khuyến khích sự phát triển của bé mà không quá phí tiền vào những món đồ chơi cao cấp. Đảm bảo rằng mỗi căn phòng có những đồ vật bé yêu thích, như những cuốn sách lớn đầy màu sắc trong phòng khách hay một ngăn kéo đầy những chiếc hộp nhựa trong nhà bếp.
|
|
Nguồn: Zero to Three (www.zerotothree.com)
|
|
